ایران به عنوان یکی از کشورهای دارای ذخایر هیدروکربوری قابل توجه در جهان، دسترسی وافری به انواع سوخت فسیلی دارد. لیکن، این امر موجب کاهش بیش از حد قیمت این سوخت ها (نسبت به نرم های جهانی) و مصرف بالای آنها در کشور شده است.

از طرفی، استفاده از سوخت‌های فسیلی موجب انتشار گازهای گلخانه­ای و به تبع آن گرمایش جهانی و نهایتاً تغییر اقلیم می شود؛ اگر بتوانیم مصرف آنها را بهینه کنیم، عملاً در راستای مدیریت تغییر اقلیم گام برداشته‌ایم. یکی از رویکردهای موثر در بهینه‌سازی مصرف سوخت که با نگرش مسئولیت اجتماعی نیز انطباق دارد رویکرد حکمرانی شایسته است. بر همین اساس نزدیک به دو دهه است که با توجه به جایگاه حاکمیتی وزرات نفت و همچنین در راستای ایفای مسئولیت اجتماعی و رعایت الزامات توسعه پایدار، این نهاد اجرای برنامه‌ها و طرح­های بهینه‌سازی مصرف سوخت را در دستور کار دارد و قریب به اتفاق چنین اقداماتی از طریق "شرکت بهینه‌سازی مصرف سوخت" (به عنوان یکی از شرکت­های تابعه شرکت ملی نفت ایران) صورت ­پذیرفته است.

در این خصوص به عنوان مثال می­توان به تدوین، پیشنهاد و پیگیری اجرای مقررات، دستورالعمل­ها و استانداردهای مصرف سوخت، راهبری پژوهش­های موردنیاز، فرهنگسازی و پیگیری طرح­های کلان از جمله "خرید صرفه جویی انرژی" اشاره کرد.

در دو دهه اخیر، اقدامات مسئولانه در برابر اجتماع با ادبیاتی مشترک در مجامع جهانی تحت عنوان پرداختن به "مسئولیت اجتماعی شرکت" مطرح شده است. با توجه به آن­که واژگان و نگرش جدید به مسئولیت اجتماعی شرکت اخیراً در ادبیات توسعه پایدار رواج بيشتري پيدا كرده، طبیعی است که اقدامات مسئولانه گذشته وزارت نفت ایران الزاماً هماهنگ با این نگرش و ادبیات نبوده است. در عمل این اقدامات از مسیرهای گوناگون و با استفاده از ظرفیت­های مشارکت اجتماعی، به مقوله مسئولیت اجتماعی شرکت، پرداخته شده است. یکی از مصادیق بارز اقدامات مسئولانه در شرکت­های تابعه وزارت نفت، فعالیت­های مرتبط با بهینه­سازی مصرف سوخت بوده که با کاهش انتشار کربن، آثار مطلوبی در زمینه مدیریت تغییر اقلیم، محیط زیست و همچنین نتایج اجتماعی و اقتصادی مؤثری داشته است که ابعاد مختلف ایفای مسئولیت اجتماعی شرکت و الزامات توسعه پایدار را پوشش می دهد.

در خصوص حکمرانی شایسته نیز در تعاریف اولیه، تاکید بیشتری بر شفافیت، حاکمیت قانون و تقویت مدیریت عمومی شده است. امروزه نیز حکمرانی در تلاش است تا از طریق وضع قوانین، نهادسازی و همسوسازی اقدامات اجزای مختلف اجتماع، به هم­افزایی، هماهنگی و مدیریت اجتماع بپردازد و در چنین شرایطی "حکمرانی شایسته" نیز  تلاش دارد تا از ناکارآمدی، فساد، سوءمدیریت، افراط در بوروکراسی و ... فاصله گرفته و شرایط نیل به پاسخگویی، شفافیت، اثربخشی، عدالت، مشارکت و پایداری را فراهم نماید.

 اولویت­های فعلی شرکت بهینه سازی مصرف سوخت که متضمن تقویت مشارکت اجتماعی و ایفای مسئولیت اجتماعی می باشد بر پایه قانون اصلاح الگوی مصرف و پیگیری طرح­های کاهش شدت و بهینه سازی مصرف انرژی، بویژه در قالب ماده 12 قانون رفع موانع تولید و ارتقای نظام مالی کشور و نیز تلاش برای تسریع در راه اندازی بازار بهینه سازی انرژی طرح­ریزی شده است.. فرآیند انجام امور طبق ماده 12 قانون رفع موانع تولید و نیز اهداف مورد نظر در بازار بهینه سازی انرژی، مبتنی بر سرمایه‌گذاری بخش خصوصی و عمومی به منظور صرفه­جویی مصرف سوخت بوده و تمامی الزامات فنی، اقتصادی و زیست محیطی نیز می­بایست لحاظ شود. سرمايه­گذاري در طرح­های بهینه‌سازی مصرف انرژی در بخش­های مختلف صورت گرفته و از این طریق با کاهش انتشار کربن نیز گامی در جهت مدیریت تغییر اقلیم برداشته می­شود.

 لازم به یادآوری است در سال 1398  سیاست‌ها و نظام‌نامه نحوه‌ ایفای مسئولیت‌های اجتماعی در صنعت نفت توسط وزیر نفت ابلاغ شد که ظرفیت­های وسیع و جدیدی را در خصوص حکمرانی شایسته، توسعه پایدار و مدیریت تغییر اقلیم فراهم می­نماید.

 همه شرکت‌های اصلی و فرعی و تابعه وزارت نفت نیز مشمول مفاد این نظام‌نامه هستند و در اولین بند از موضوعات و زمینه های عمل آن، اینگونه تصریح شده است:

"تاکید بر رعایت ضوابط حفظ محیط زیست در طراحی و اجرای طرح‌های صنعت نفت در همه مناطق"

بر همین اساس پس از این ابلاغیه، ظرفیت اجرای برنامه های بهینه­ سازی مصرف سوخت و کاهش انتشار کربن که در راستای مدیریت تغییر اقلیم می باشند، ذیل برنامه های مسئولیت اجتماعی نیز فراهم می باشد.

محمدعلی مانیان – کارشناس ارشد پژوهش و فناوری و دبیر کمیته مسئولیت اجتماعی

نوشتن دیدگاه