| تاريخچه | |
|
پتروشيمي به عنوان يكي از بخشهاي اصلي صنعت نفت از جمله صنايع مهم ومادر كشور است .اين صنعت به‌عنوان يكي از گزينه‌هاي مهم صادرات غير نفتي در جهت شكوفايي اقتصادي كشور، توسعه، بومي كردن فناوري و گسترش صنايع جانبي اعم از صنايع پايين دستي و يا صنايع تامين كننده نيازهاي فني، مهندسي و تحقيقاتي در كشور نقش اساسي دارد. خوراك صنايع پتروشيمي از محصولات پالايشي نظير نفتا ، گاز طبيعي و اتان استحصالي است. |
|
| مراحل پيدايش | |
|
فعاليت پتروشيمي در سال 1342 با بهره برداري از واحد توليد كود شيميايي مجتمع پتروشيمي شيراز آغاز شد و متعاقب آن شركت ملي صنايع پتروشيمي در سال 1343 با مالكيت دولت، تحت پوشش شركت ملي نفت ايران تاسيس گرديد. در مرحله بعدي در سال هاي 1343-56 مجتمع‌هاي پتروشيمي رازي (شاهپور) ،آبادان، كربن اهواز (ايران)، خارگ، فارابي (ايران نبپون) و طرح‌هاي توسعه پتروشيمي شيراز به بهره‌برداري رسيد و بخش عمده‌اي از پتروشيمي بندر امام (ايران/ژاپن) نيز احداث گرديد. |
|
| مرحله بعد از ركود جنگ تحميلي | |
|
اگر چه در طول جنگ تحميلي فعاليت‌هاي توليدي شركت به حداقل رسيد، ليكن از سال‌هاي 1368-73 با به اجرا در آمدن اولين برنامه توسعه اقتصادي–فرهنگي–اجتماعي جمهوري اسلامي، بازسازي مجتمع‌هاي آسيب ديده با جديت پيگيري شد و بهره‌برداري از طرح‌هاي اساسي، شامل مجتمع‌هاي پتروشيمي اصفهان و اراك آغاز شد. ميزان توليد محصولات پتروشيمي در سال 1376 در حدود 5.2 ميليون تن بود. اين ميزان در سال 1386 به حدود 24 ميليون تن بالغ شد و در سال 1388 با بهره‌برداري از چندين طرح و افزايش بازده، ميزان توليد كل محصولات پتروشيمي به 34.4 ميليون تن بالغ گرديد. |
|
| صنعت پتروشيمي | |
|
برحسب تعريف پتروشيمي به صنايعي گفته مي‌شود كه در آن هيدروكربن‌هاي موجود در نفت خام و يا گاز طبيعي پس از فرآورش در يك سري فرآيندهاي شيميايي به فرآورده‌هاي جديد شيميايي تبديل مي شوند. توليد محصولات پتروشيمي به گونه‌اي است كه در برخي حالات يك واحد اصلي در بالادست ماده اوليه واحدهاي ديگر را توليد مي‌كند مانند واحد الفين كه با توليد اتيلن و پروپيلن نياز واحدهاي پلي‌اتيلن و پلي‌پروپيلن را تامين مي‌كند. لذا با توجه به تنوع و تفاوت فرآيندي در مجتمع‌هاي پتروشيمي بررسي وضعيت انرژي در هر واحد بصورت جداگانه انجام خواهد شد. از طرفي اين صنعت همانند صنايع پالايشگاهي به گونه‌اي است كه در برخي واحدها نظير الفين سوخت بعنوان خوراك مصرف مي‌گردد. حامل‌هاي انرژي مصرفي در مجتمع‌هاي پتروشيمي عمدتا گازطبيعي و سوخت‌هاي فسيلي است و انرژي حاصل از آن عمدتا، در موارد زير بكار مي رود: |
|
| - | توليد بخار جهت تبادل حرارتي در مبادله كننده‌هاي حرارتي و نيرو محركه در توربو ماشين‌ها |
| - | نيروي محركه توربين‌هاي گازي |
| - | انرژي گرمايي در كوره‌هاي حرارتي |
| مصرف حامل‌هاي هيدروكربوري صنايع پتروشيمي به تفكيك خوراك و سوخت در سال 1388 * (واحد: ميليون بشكه معادل نفت خام) |
|
نوع سوخت/خوراك |
1386 | 1387 |
1388 |
درصد تغييرات 88 به 86 |
درصد تغييرات 88 به 87 |
|
| سوخت | سوخت مايع | 0.062 | 0.059 | 0.068 | 10.29 | 14.24 |
| سوخت گاز | 45.24 | 40.52 | 45.98 | 1.63 | 13.47 | |
| جمع | 45.3 | 40.58 | 46.05 | 1.64 | 13.47 | |
| خوراك | فرآورده هاي نفتي | 15.22 | 15.31 | 15.45 | 1.52 | 0.92 |
| گاز | 42.26 | 60.55 | 66.72 | 57.89 | 10.19 | |
| مايعات و ميعانات گازي | 40.78 | 47.17 | 51.7 | 26.79 | 9.6 | |
| جمع | 98.26 | 123.03 | 133.87 | 36.25 | 8.81 | |
| جمع كل | 143.56 | 163.61 | 179.92 | 25.33 | 9.97 | |
سهم توليد محصولات پتروشيمي ايران و كشورهاي پيشرو منطقه نسبت به جهان طي سال‌هاي 2008 ، 2009 *
(واحد: درصد)
| محصولات پليمري | كودهاي شيميايي | محصولات شيميايي | جمع | |||||
|
2008 |
2009 |
2008 |
2009 |
2008 |
2009 |
2008 |
2009 | |
| ايران |
1.96 |
2.22 | 1.91 | 2.31 | 2.48 | 2.83 | 2.21 | 2.57 |
| ژاپن | 4.95 | 5.2 | 0.69 | 0.66 | 7.09 | 6.67 | 4.93 | 4.7 |
| عربستان | 3.03 | 4.76 | 2.12 | 1.89 | 4.36 | 5.35 | 3.46 | 4.27 |
|
صنعت پتروشيمي تامين‌كننده اصلي مواد مصرفي مورد نياز در بيشتر صنايع ديگر مانند شيميايي، برق و الكترونيك، نساجي، پزشكي، خودروسازي، لوازم خانگي، غذايي و غيره مي‌باشد. عواملي چون ارزاني مواد اوليه، ارزش افزوده فرآورده‌ها و نياز فراوان و حياتي به محصولات پتروشيمي، از مهمترين عوامل سرمايه گذاري در اين صنعت محسوب مي‌شوند. |
|
||||||||||||||||||
| موقعيت جهاني و منطقه اي صنايع پتروشيمي كشور * | ||
|
| * منبع: ترازنامه هيدروكربوري كشور سال 1388 |
